Export kaas blijft groeien, recordhoogte uitvoerwaarde door hoge prijzen

De Nederlandse export van kaas is in 2021 toegenomen naar 831.000 ton (+1,7 procent, zie grafiek 1). Door een stijging van de gemiddelde prijs lag de exportwaarde zelfs op een recordhoogte van € 3,35 miljard (+4,6 procent). De exportstijging wordt voornamelijk gedreven door toegenomen uitvoer naar andere Europese landen (+2,2 procent), waar in 2021 83,0 procent van de Nederlandse kaasexport voor bestemd was. 

Export kaas naar Azië neemt minder af

De export naar Azië, in 2021 goed voor 7,7 procent van de totale kaasexport, daalde juist: van 68.000 ton in 2020 naar 63.700 ton in 2021. De daling wordt voornamelijk gedreven door een normalisering van de kaasimport door Japan, dat in 2020 bijzonder veel Gouda importeerde. 

Duitsland blijft met 33,8 procent van de totale Nederlandse kaasexport met afstand de belangrijkste handelspartner van Nederland. De export naar onze oosterburen nam in 2021 met 2,3 procent toe naar 281.000 ton, onder andere door een stijging van de export van verwerkte producten als geraspte en poederkaas. 

Mozzarella weer grote stijger

Net als in 2020 is de stijgende export van mozzarella in 2021 de belangrijkste oorzaak voor de toename van de kaasexport van Nederland. Door een toename van 27.000 ton (+63,4 procent, grafiek 2) is mozzarella Emmentaler qua exportvolume voorbijgestreefd en daarmee de op vier na grootste exportkaas van Nederland geworden. De mozzarella, vermoedelijk grotendeels afkomstig uit de eind 2019 geopende fabriek van A-ware in Heereveen, is voornamelijk bestemd voor Zuid-Korea (18,8 procent), Spanje (18,2 procent) en België (12,6 procent). 

Gouda belangrijkste

Gouda blijft de belangrijkste exportkaas in termen van volume voor Nederland, maar zet de dalende trend van de afgelopen jaren voort met een volumedaling van 4,6 procent in 2021. De daling is in vrijwel alle afzetmarkten zichtbaar, maar Japan (-11,9 procent), Spanje (-15,6 procent) en het Verenigd Koninkrijk (-36,1 procent) springen er uit. De gedaalde export van Gouda is dan ook de belangrijkste oorzaak voor de totale exportdaling van 12,5 procent naar het Verenigd Koninkrijk. 

Duitsland herovert terrein import

De Nederlandse import van kaas is in 2021 met 6,7 procent toegenomen en ligt daarmee net onder het niveau van voor de coronapandemie (grafiek 3). Net als op het gebied van export is Duitsland met afstand de belangrijkste handelspartner: 48,1 procent van de door Nederland geïmporteerde kaas komt van onze oosterburen. Hiermee ligt het aandeel van Duitsland in de totale import weer op het niveau van 2017, nadat dit in 2018 en 2019 fors was gedaald. De import uit Duitsland betreft voornamelijk bulkproducten zoals foliekaas en mozzarella, waarvan een deel weer naar andere landen geëxporteerd wordt. 

De stijging van het aandeel van Duitsland in de totale import gaat ten koste van zowel Verenigd Koninkrijk als Ierland. Bij het Verenigd Koninkrijk is dit duidelijk te relateren aan de effecten van Brexit, waardoor handel lastiger en daarmee duurder is geworden. Het aandeel van Ierland in de totale Nederlandse import daalt van het hoogtepunt 15,7 procent in 2019 naar 11,7 procent in 2021, maar blijft daarmee boven het niveau van voor 2019. Het land lijkt een deel van de weggevallen import vanuit het Verenigd Koninkrijk te vullen.

Lees ook: Prijs Duitse kaas­export herstelt bij gematigd volume

Export houdt stand in begin 2022

Met melkprijzen op een recordniveau zullen de handelsprijzen voor kaas naar alle waarschijnlijkheid verder stijgen. Kijkend naar de historische trends lijkt dit de exportcapaciteit van Nederland niet te beperken, waarmee een verdere toename van de exportwaarde te verwachten is. In januari 2022 exporteerde Nederland 63.000 ton, bijna precies evenveel als in januari 2021. De gemiddelde exportprijs lag met € 4,40 echter 14,3 procent hoger dan een jaar eerder, waarbij het effect van de melkprijs duidelijk zichtbaar wordt. Bovendien blijven de melkprijzen verder oplopen door dalende productie, stijgende productiekosten door hoge voer- en brandstofprijzen en een verder herstel van de vraag naar kaas. 

Mathieu Geuskens is zuivelanalist bij A-Insights.