Herstructureringen FrieslandCampina werpen vruchten af

Tekst: Bert Kleiboer

Het bedrijfsresultaat van FrieslandCampina is van 2021 op 2022 met ruim dertig procent gestegen naar 471 miljoen euro. Gecorrigeerd voor eenmalige lasten komt het zelfs uit op 712 miljoen, bijna een verdubbeling ten opzichte van een jaar eerder. De nettowinst is omhoog gegaan met bijna 70 procent naar 292 miljoen euro, bij een netto-omzet van 14,1 miljard, een plus van 22,4 procent.

Hogere opbrengstprijzen vormen de belangrijkste verklaring voor deze succescijfers. Het sterkst is de winstgroei bij de ‘business group’ Trading, die zich richt op het verwaarden van de basiszuivelproducten (kaas, boter, melkpoeder, liquide stromen) op internationale markten. Deze groep heeft met name in de eerste drie kwartalen van de historisch hoge basiszuivelprijzen geprofiteerd,

Herstructurering

Ook bij de ‘business groups’ Ingredients en Specialised Nutrition is sprake van een sterke groei in omzet en resultaat. Ingredients profiteert van de groeiende vraag naar hoogwaardige ingrediënten voor ouderenvoeding en farma en van het herstel van de markt voor kindervoeding. Volgens topman Hein Schumacher profiteert deze productgroep zo sterk hiervan door de herstructurering. Verschillende minder rendabele activiteiten zijn verkocht, onder meer diervoedingsbedrijf Nutrifeed. Verder is het aantal labels en productielocaties verminderd. “We hebben nu één ingrediëntenbusiness met een duidelijke focus op hogere toegevoegde waarde voor mensen in alle fasen van hun leven. In 2020 zijn we begonnen met die transformatie en in 2022 hadden we de focus en de omvang waar we naar op zoek waren”, aldus Schumacher. “We hebben nu een goed momentum te pakken.”

Dat laatste geldt ook voor Specialised nutrition. Deze ‘business group’ produceert en verkoopt verschillende soorten kindervoeding in diverse landen in Azië, Europa, Afrika en Zuid-Amerika. De netto-omzet is met 17,8 procent gestegen naar 1.279 miljoen euro. De groei is met name gerealiseerd in China en Mexico door volumeontwikkeling, positieve valuta-effecten en een verschuiving in de verkopen naar meer premium producten.

Niet volledig doorberekenen

De cijfers onder de streep van de ‘business group’ Food & Beverage – consumenten- en foodserviceproducten – steken schril af bij de resultaten van de andere groepen. Dat heeft verschillende oorzaken. Voor een deel komt het doordat de retailmarkt met contracten werkt. Dat werkt vertragend op het doorberekenen van de voortdurend stijgende melkprijzen. Daarnaast heeft FrieslandCampina ervoor gekozen de historisch hoge prijzen niet volledig te verwerken in de verkoopprijzen, om te voorkomen dat het winkelpubliek de merken links laat liggen. Schumacher: “We vinden het belangrijk onze producten op een betaalbare manier te blijven aanbieden.”

De Food & Beverage-activiteiten voor de professionele markt zijn in 2022 succesvoller. In deze markt zijn de verkoopprijzen directer gekoppeld aan de basiszuivelprijzen. Bovendien is het volume gegroeid door onder andere nieuwe producten en uitbreiding van het distributienetwerk van het merk Debic. Zonder eenmalige lasten zou het resultaat van Food & Beverage gelijk aan het vorige jaar geweest zijn. Door de herstructureringskosten te nemen komt het echter 56 procent lager uit.

260 miljoen eenmalige lasten

Tegenover de historisch hoge omzet staan hoge kosten. De kostprijs van de omzet is met meer dan 20 procent gestegen naar 11,8 miljard euro. Onder deze post vallen de inkoop van melk en andere grondstoffen en de kosten voor onder meer productie, transport en logistiek. In totaal nam het zuivelconcern voor 260 miljoen euro eenmalige lasten. Dat zijn grotendeels herstructureringslasten. Ook een grote post zijn valutakosten (63 miljoen) die zijn gemaakt in Nigeria.

FrieslandCampina spreekt van ‘solide resultaten’ en een ‘significante omzet- en winstgroei’ in 2022. Dat wordt weerspiegeld in een uitbetaalde melkprijs van gemiddeld €57,35 per 100 kilogram (+46,2 procent, inclusief toeslagen en nabetaling). De prestatieprijs steeg met ruim 47 procent naar €58,69 per 100 kg. De prestatieprijs is de uitbetaalde melkprijs plus rente op ledenobligaties en toevoeging aan de algemene reserve.

Minder melk

De coöperatieve zuivelproducent heeft een recordbedrag aan melkgeld betaald aan leden-melkveehouders: ruim €5,4 miljard, een toename van meer dan 40 procent. De hoeveelheid aangevoerde ledenmelk is gedaald met 2,5 procent van 9.745 miljoen kilogram in 2021 naar 9.502 miljoen kilogram in 2022, hetgeen hoofdzakelijk is veroorzaakt door een daling van het aantal leden-melkveebedrijven van 10.546 naar 9.927.

Vooruitzichten 2023

In het vierde kwartaal van 2022 zijn de marktomstandigheden ongunstiger geworden door een sterke daling van de basiszuivelnoteringen. Die heeft een negatief effect op het resultaat en zal naar verwachting doorzetten in 2023. De impact hiervan zal in de eerste helft van het jaar significant zijn. Daarnaast zal ook de inflatie en het effect op de koopkracht van consumenten impact hebben waardoor in veel markten de volumes verder onder druk komen. Schumacher: “Dat betekent voor ons dat er druk zit op de resultaten. We zullen in 2023, zeker in het eerste halfjaar, echt alle zeilen moeten bijzetten.” Ondanks die tegenwind zal het concern blijven investeren in onderzoek en ontwikkeling en ook in de marketing van de merken en verdere verduurzaming, stelt de CEO.

Voor Schumacher was 2022 het laatste afgesloten boekjaar. Hij verlaat FrieslandCampina om de nieuwe CEO van Unilever te worden. In de vijf jaar waarin hij aan het roer stond, is het aantal fabrieken teruggebracht van 68 naar 45. “Dat was hard nodig”, blikt hij desgevraagd terug. “Ons productienetwerk was gebouwd voor twaalf miljard kilogram melk, wat absoluut onhoudbaar was. We hebben onze verantwoordelijkheid moeten nemen.” Zijn de herstructureringen voltooid? “Ik denk dat FrieslandCampina goed gepositioneerd is voor de toekomst. Maar tegelijkertijd realiseer ik me dat de uitdagingen ook de komende jaren nog altijd fors zullen zijn.”

Hybride consument ontbijt met kwark
en drinkt koffie met havermelk

Opvallende nieuwe productintroducties in het afgelopen jaar zijn plantaardige varianten van de merken Chocomel en Friesche Vlag, begin 2023 aangevuld met plantaardige dranken onder het merk Campina (2023).

Topman Hein Schumacher zegt dat FrieslandCampina ervoor kiest de alternatieven voor zuivel te introduceren onder de bestaande merken. Ook FrieslandCampina-merken in de ingrediënten (Plantaris) en professionele markt (Debic) hebben plantaardige producten. “We geloven niet dat je een apart merk naast zuivel moet introduceren. Wij willen plantaardig en zuivel juist niet tegenover elkaar plaatsen. De meeste consumenten maken geen strikte keuze. Wij zien dat consumenten steeds meer hybride opereren, ze gebruiken plantaardige en dierlijke proteïnen door elkaar. Mensen vinden het bijvoorbeeld prettig om de dag te beginnen met kwark en daarna koffie met havermelk te nemen; ‘okay, we’ll give it to you’.”

Zuivel zal de kern van de merken blijven, stelt Schumacher. FrieslandCampina wil daarnaast de hybride consument keuze bieden met producten die passen bij de merken. “Wij zeggen bijvoorbeeld ‘Sterk met Campina’, dan moeten plantaardige varianten de nutritionele kenmerken hebben die bij die merkbeleving passen.”

1,5 miljard voor verdere verduurzaming

Het afgelopen boekjaar heeft FrieslandCampina zijn klimaatplan gepresenteerd, met daarin doelen voor 2030 voor melkverwerking en transport (scope 1 en 2) en de melkproductie op de leden-melkveebedrijven (scope 3). Het Science Based Targets initiative (SBTi) heeft bevestigd dat deze klimaatdoelen in lijn zijn met de klimaatdoelen van Parijs. De broeikasgasuitstoot voor scope 1 en 2 is in 2022 gedaald met 6,1 procent naar 649 kton CO₂-equivalenten. Bij de melkproductie op de bedrijven van leden-melkveehouders zijn de emissies met 2,5 procent afgenomen tot 10.823 kton.

In 2022 is 89 procent van het elektriciteitsverbruik van de productielocaties in Nederland gedekt met groene stroom van leden. Dat komt overeen met 53 procent van het wereldwijde stroomverbruik. Eind 2022 hebben 41 leden-melkveebedrijven met een mono-mestvergister ruim 10 miljoen m³ biogas geproduceerd (2021: 8 miljoen m³). Duurzaamheid blijft één van de pijlers in de strategie en bedrijfsvoering van FrieslandCampina. Daarbij ligt in 2023 focus op met name broeikasgasreductie en daarnaast is er ook aandacht voor het verbeteren van biodiversiteit. Om de doelen te halen zal het naar verwachting nodig zijn om tot 2030 meer dan 1,5 miljard euro extra in duurzaamheid te investeren.