Houtwallen maken melkveehouderij inclusiever

Begin deze maand is de laatste boom de grond in gegaan. Drie dagen lang is een werkploeg van de Agrarische Natuurvereniging ’t Onderholt bezig geweest op Agro-innovatiecentrum De Marke met het inplanten van de 350 meter lange houtsingel. Onder toeziend oog van Rob Geerts, onderzoeker bij Wageningen Plant Research, die samen met collega Marc Ravesloot en onderzoekers Evert Prins en Jacco de Stigter van het Louis Bolk instituut deze houtwal hebben ontworpen.

Houtwal 2.0

Wat is er nu zo bijzonder aan deze houtwal? De naam Houtwal 2.0 zegt het eigenlijk al: het is een vorm van agro-bosbouw (‘agroforestry’) die als voorbeeld kan dienen voor toekomstige houtwallen en houtsingels op natuur-inclusievere melkveebedrijven, zoals De Marke. Daarbij wordt vooral gekeken hoe boom- en struiksoorten functioneel inzetbaar kunnen zijn in de bedrijfsvoering van een melkveehouderij en welke soorten klimaatverandering (droogte en hitte) kunnen bijbenen. De historische functies, zoals veekering of ‘geriefhoutvoorziening’ hebben houtwallen en singels momenteel immers niet meer, terwijl ze wel onderhoud vergen en productieruimte kosten. Houtwallen ‘op waarde zetten’ is daarom misschien wel het belangrijkste aspect van dit project.

Functies van houtigen gebruiken

Houtigen vervullen veel functies voor melkveebedrijven. Denk aan voederbomen; aanplant die rijk is aan mineralen, sporenelementen en gezonde inhoudsstoffen. Voederhagen werken zo als een natuurlijke apotheek waar het vee naar believen van kan vreten. De wilg is daar een mooi voorbeeld van: die bevat salicine, een bestanddeel van aspirine. Bomen en struiken werken als een mineralenpomp, door bepaalde boom- en struiksoorten te kiezen, waarvan het blad gemakkelijk verteert, kan het ook bijdragen een betere bodemkwaliteit. Daarnaast bieden houtsingels meerwaarde in opslag van CO₂, maar ook invang van fijnstof, ozon en stikstofoxiden en dempen sterke temperatuurstijgingen en dragen zo bij aan een beter klimaat. Daarnaast biedt een houtwal natuurlijke schaduw aan de koeien die in de wei lopen en dragen ze sterk bij aan het vergroten van de biodiversiteit in het agrarische gebied. Deze biodiversiteit kan mogelijk ook een rol spelen in natuurlijke plaagbestrijding.

Zien en ervaren

Met de aanleg van deze Houtwal 2.0 ontstaat op De Marke een soort etalage waar melkveehouders kunnen zien wat zoal de mogelijkheden zijn. Houtwal 2.0 is namelijk opgeknipt in een vijftal varianten met verschillende functies. Van Humane voeding, Voederhaag & Bodemverbetering en Klimaatmitigatie tot maximale Biodiversiteit. De komende jaren volgt verder onderzoek hoe melkkoeien de houtwal gebruiken, naar de voederwaarde van blad en twijgen, maar ook die van het gras in het aangrenzende grasland en de eventuele verandering van bodemkwaliteit. In mei is er een symposium op De Marke waar het ontwerp Houtwal 2.0 aan de orde komt.Het project wordt gefinancierd vanuit het provinciaal Actieplan Natuurinclusieve Landbouw Gelderland. De Stichting Heg & Landschap stelde het plantgoed beschikbaar. In het kader van haar 20-jarig jubileum heeft zij drie proefbedrijven van WUR dit aanbod gedaan.

De foto op het voorblad is afkomstig van Wageningen University & Research.