CONO Kaasmakers wil overstap melkveehouders aantrekkelijker maken

Tekst: Bert Kleiboer

CONO Kaasmakers staat deze maand op de landbouwbeurs RMV in Hardenberg, die wordt bezocht door veel melkveehouders uit Noordoost-Nederland. Op zich niets geks, want meer zuivelbedrijven presenteren zich hier naast voerfabrikanten en machineleveranciers. Maar voor de Noord-Hollandse coöperatie is het de eerste keer, vertellen algemeen directeur Jerry Griep en coöperatievoorzitter Gerben van Diepen. “We willen zichtbaarder worden voor melkveehouders”, zegt Griep. “Iedere boer die overweegt over te stappen, moet weten dat hij ook bij ons een kop koffie kan drinken voordat hij een keuze maakt.” Dit is veelzeggend voor de situatie op de markt voor rauwe melk. CONO hoefde zich in het verleden geen zorgen te maken om de aanvoer. Als maker van premiumkazen, waaronder de bekende Beemster kaas, wist het zuivelbedrijf jaar in jaar uit een hoge melkprijs uit te betalen. Dat stond garant voor een trouwe basis rond bakermat Noord-Holland en het tweede werkgebied in de regio Overijssel. Aspirant-leden kwamen op een wachtlijst. In de huidige marktverhoudingen is aanwas van de wachtlijst niet meer vanzelfsprekend, zegt voorzitter Van Diepen: “Jaarlijks stopt twee à drie procent van de veehouders in Nederland. Dat is bij ons niet anders. Vroeger werd de melk van de stoppers overgenomen door anderen, maar dat is nu niet meer zo. Daar moeten we op acteren.”

Gratis lid worden

De meest in het oog springende maatregel is het afschaffen van de entreevergoeding. Die bedroeg 3 cent per kilo voor de verwachte jaarlevering. Ofwel € 30.000 voor een bedrijf met een miljoen kilo melk. In het verleden is het entreegeld zelfs hoger geweest, vertelt Van Diepen. Dat was in een tijd waarin CONO standaard een hogere melkprijs betaalde, waarmee de fee snel was terugverdiend. Van Diepen: “De beste borging van de hoeveelheid melk is het betalen van een hoge melkprijs. Dat waren onze leden behoorlijk lang gewend. We hebben echter een periode gehad waarin we niet ruim boven de rest stonden. Daarom is het in de huidige markt goed belemmeringen weg te nemen voor nieuwe leden.”

 Nieuwe leveranciers kunnen gratis lid worden, terwijl veel van de huidige leden wel entreegeld hebben betaald. Dat zal de nodige discussie hebben gegeven?
Van Diepen: “Ja, dat klopt. Dat dit voelt als oneerlijk kan ik heel goed begrijpen. Vooral voor melkveehouders die al 20, 30 jaar lid zijn en die al die tijd hebben bijgedragen aan het vermogen van de coöperatie, wat bij ons niet op naam wordt gereserveerd. Aan de andere kant: dat was in een lange periode waarin CONO de hoogste melkprijs van iedereen betaalde. Daar hebben de leden ook profijt van gehad. We kijken nu naar de toekomst; wat is voor de coöperatie het belangrijkst? Is dat de entreevergoeding waarmee nieuwe leden investeren in de coöperatie, maar waarmee we ook een drempel opwerpen? Of zijn we meer gebaat bij het borgen van voldoende melk? Wij zijn ervan overtuigd dat voldoende liters op de lange duur nodig zijn om de kosten te blijven dekken en een goede melkprijs te betalen.”

Hoe komt het dat CONO niet meer die uitzonderlijke melkprijs betaalt?
Griep: “Voor een deel is dat perceptie. In de melkprijsvergelijkingen staan de kale melkprijzen. Als je de toeslagen meerekent, dan doen we gewoon bovenin mee. “Wat ook meespeelt zijn de sterke schommelingen in de afgelopen jaren. Wij streven naar een stabiele prijsontwikkeling, omdat we als leverancier van merkproducten betrouwbaar en voorspelbaar moeten zijn voor onze partners. Toen in 2021-‘22 alle prijzen ontploften, hebben wij gekozen voor gepaste verhogingen. Retailers zouden extreme verhogingen misschien nog wel accepteren, maar wat doet dat vervolgens met je consument? Consumenten die trouw zijn aan je merk ga je niet teleurstellen, want dan raak je je basis kwijt. Wij volgen dus niet altijd de maximale pieken in de markt. Daar staat tegenover: als de hele markt op een gegeven moment weer naar beneden gaat, dan houden wij langer een goed niveau vast. Daarmee zijn we door de jaren heen succesvol geweest.”

Werkgebied

De coöperatie heeft nu circa 400 leden die samen ongeveer 400 miljoen kilo melk aanvoeren. Nieuwe leden komen bij voorkeur uit het huidige werkgebied. Vervanging van stoppende leden wordt bij voorkeur in dezelfde regio gezocht, zegt Van Diepen.

Een veehouder in Friesland hoeft niet te bellen?
“We hebben al een aantal leden in Friesland, dat zou dus wel kunnen passen. Maar als onze RMO 200 kilometer moet omrijden, heeft het geen zin. Kosten en logistiek zijn belangrijk. Die nieuwe liters moeten bijdragen aan de melkprijs van alle melk.”

Kan elke melkveehouder in het werkgebied lid worden?
Van Diepen: “Nee, we hebben duidelijke leveringsvoorwaarden. Nieuwe leden moeten bijvoorbeeld weidegang toepassen. Dat is een minimumvereiste, want we verkopen alle Beemster kaas onder het weidemerk. Ze moeten ook meedoen aan ons duurzaamheidsprogramma Caring Dairy.” Griep: “Je moet je als lid echt wel thuis voelen bij ons. We zijn een coöperatie, we doen het samen. We hebben de keuze gemaakt met één melkstroom en één duurzaamheidsprogramma te werken. Wij geloven dat als we met 400 melkveehouders twee stapjes vooruit zetten, we meer bereiken dan met aparte melkstromen waarin een klein aantal veehouders vier stapjes zetten.”

Hoeveel leden wil CONO aantrekken?
Van Diepen: “Ons uitgangspunt blijft: op het moment dat er iemand stopt, wil je dat die melk gecompenseerd wordt. We blijven met een wachtlijst werken.” Griep: ”We gaan niet ongebreideld leden aannemen. CONO Kaasmakers is een merk-operatie, we produceren niet meer dan we kunnen verkopen.”

Wil CONO niet groeien?
Griep: “Wij hebben wel degelijk groeiambities, we denken dat er op de langere termijn mogelijkheden liggen om onze business verder uit te breiden. Maar, daar moeten we eerlijk in zijn, dat is best uitdagend in het huidige speelveld. We gaan ervan uit dat de melkproductie in Nederland zal krimpen. Maar hoeveel dat zal zijn, is in hoge mate afhankelijk van de politiek. We gaan het zien.”

Bij de foto’s:
Bovenste foto: Gerben van Diepen: “Nieuwe liters moeten bijdragen aan de melkprijs.”
Onderste foto: Jerry Griep: “We denken dat er groeimogelijkheden liggen voor onze business.”