Biologische sector optimistisch over Nederlandse consument

Wat gebeurt er met de verkoop van literpakken melk als de supermarkt gericht informatiemateriaal inzet voor biologisch? Als de biomelk meer en beter zichtbare schapruimte krijgt? Of als het prijsverschil wordt beperkt? Met deze vragen ging supermarktondernemer Edwin Versluis aan de slag in zijn Coop-winkels in de Gelderse dorpen Eefde en Voorst. Voor een pilot voerde hij gedurende tien weken verschillende ‘interventies’ uit. Opdrachtgever voor dit experiment op de winkelvloer is de provincie Gelderland. Projectleider José van Gerven van de provincie presenteerde samen met consultant en conceptontwikkelaar Bart Fischer de resultaten tijdens de Biokennisweek. Die werd vorige maand gehouden als online-evenement, ter vervanging van de jaarlijkse vakbeurs voor biologische sector, de Biobeurs in Zwolle. 

Biologische sector experimenteert

Uit de experimenten in twee Gelderse winkels blijkt dat consumenten relatief eenvoudig zijn over te halen naar biologische producten. Communicatie over biologisch in relatie tot benadrukken van smaak resulteert in Voorst in 24 procent meer omzet, in Eefde tot 1 procent. Extra schapruimte zorgde in beide winkels voor 9 procent toename. Een lagere prijs in Voorst en Eefde leidt tot respectievelijk 57 en 23 procent meer verkopen. Bij gelijktijdige inzet van de drie interventies bleek het effect zelfs 72 en 28 procent. “De impact in Voorst is groter omdat daar nog relatief weinig biologische melk werd verkocht; dan zijn er dus grote sprongen mogelijk.”

Voor de provincie Gelderland is dit experiment onderdeel van de maatregelen om verduurzaming van de agrarische sector te stimuleren, in het kader van het programma ‘Agrifood 2021-2030 Toekomst voor de Gelderse boer’. Omschakelen van gangbaar naar biologisch is een van de oplossingsrichtingen, zegt José van Gerven. De provincie stimuleert dat onder meer met innovatiesubsidies en het ondersteunen van studieclubs. De pilot op de winkelvloer is een logische aanvulling, stelt ze. “Als je alleen het aanbod vergroot, gaan de opbrengstprijzen omlaag. Het is dus logisch dat we ook naar de vraagkant kijken.” 

Btw-tarief 

Wat kan de provincie doen met de uitkomsten? Als regionale overheid heeft ze zelf weinig mogelijkheden de markt te beïnvloeden. Het doel is marktpartijen en ook de beleidsmakers in Den Haag te inspireren, zegt Van Gerven. Ze spreekt van ‘een steen in de vijver’ gooien. “Het is goed om te laten zien dat je met relatief kleine interventies duidelijk resultaat kunt behalen.” 

“Voor ons is de belangrijkste conclusie dat je het meest bereikt met de combinatie van maatregelen: communicatie én prijs”, stelt directeur Michaël Wilde van ketenorganisatie Bionext in een reactie. Hij ziet hierin een ondersteuning voor een btw-verlaging, een van de punten in het tienpuntenplan dat de sector afgelopen najaar presenteerde. “Met een btw van 0 procent zorg je niet alleen voor een lagere consumentenprijs, je legt ook de nadruk op de maatschappelijke argumenten voor een btw-verlaging. Dan komen vanzelf de effecten van biologische landbouw op klimaat, water en bodem in beeld.”

Eko-Holland 

Voor het project van de provincie Gelderland heeft Van Gerven overleg gehad met verschillende partijen in de sector. Een daarvan is Eko-Holland, een afzetcoöperatie die melk van 230 biologische en biodynamische melkveehouders levert aan verwerkers van biologische zuivel. Voorzitter René Cruijsen ziet in de resultaten van de pilot de bevestiging van de groeikansen op de binnenlandse markt. “Consumenten gaan door de coronacrisis bewuster nadenken over hun eten. Dat leidt tot meer vraag naar biologisch product. Wij verkopen 8 tot 10 procent meer omdat supermarkten meer vragen.” Is hij niet bang dat dit effect na de coronacrisis weer wegzakt? “Ik denk dat het zo blijft. Misschien neemt de extra groei vanuit de supermarkten deels af, maar als de lockdown voorbij is krijgen we de horeca weer terug.”

Weerribben Zuivel

Ook bij Weerribben Zuivel is een positief corona-effect merkbaar. “Elke crisis – ook al heeft die niets met voeding of landbouw te maken – heeft een positief effect op bio”, zegt commercieel manager Edwin Crombags.

Weerribben Zuivel is het melkvee- en zuivelbedrijf van ondernemer Klaas de Lange in Nederland (Ov.). De onderneming maakt biologische boerderijzuivel van melk dat is geproduceerd op twee eigen boerderijen onder het merk Weerribben Zuivel. Daarnaast verwerkt de zuivelaar melk van 25 biodynamische bedrijven onder het merk Zuiver Zuivel. 

Naast de merkproducten lever het bedrijf ook zuivel onder private label voor supermarkten en maaltijdboxen. De afzet van via de speciaalzaak blijft echter het belangrijkst. “In Duitsland zie je dat kanaal van de biospeciaalzaken groeit”, zegt De Lange. “Dat gaat hier ook gebeuren, want Duitsland loopt met dit soort trends meestal een paar jaar voor op Nederland.” 

Tijdens de Biokennisweek houdt Weerribben Zuivel workshops voor medewerkers van biowinkels. Hierin belichten Crombags en De Lange de specifieke kwaliteit hun merken. Ze leggen onder meer uit wat de termen biologisch, biodynamisch en boerderijzuivel betekenen en ze gaan in het boerenlandvogelkeurmerk van de Vogelbescherming.

Een groot deel van hun verhaal gaat over de specifieke eigenschappen, kwaliteit en smaak van de producten. Ze leggen uit dat hun yoghurt warm wordt afgevuld, dat hun vla echte vanille en weinig suiker bevat en dat hun kwark niet wordt gecentrifugeerd maar uitlekt. Productkennis is belangrijk in deze markt, legt Crombags uit. “Het publiek in de speciaalzaak is de groep bewustere kopers. Deze consumenten zijn geïnteresseerd in de herkomst van het product en willen weten hoe het gemaakt wordt. Dat is anders dan bij gemiddelde klant van de supermarkt.”

Omzetgroei

Volgens Bionext-directeur Wilde noteerden de grote biowinkelformules vorig jaar een groei van 15 tot 20 procent. In gangbare supermarkten was de omzetgroei 10 tot 12 procent. 

De ontwikkeling van het aantal biologische boeren en tuinders gaat minder hard. Het groeitempo neemt al een paar jaar af. In 2020 schakelden 96 boeren om. In 2016 was dat nog 245. Dat blijkt uit cijfers die certificeerder Skal Biocontrole presenteerde tijdens de Biokennisweek.

Volgens René Cruijsen is er bij Eko-Holland ruimte voor meer omschakelaars. “De wereld is aan het veranderen. Niet alleen door corona. Overal wordt nagedacht over hoe het verder moet met de aarde. Ik verwacht dat over vijf of tien jaar een derde van de binnenlandse zuivelconsumptie biologisch wordt.” Zijn coöperatie staat open voor nieuwe leden. “We hebben volop ruimte. Bij ons is iedere biologische melkveehouder welkom.” Cruisen ziet voldoende potentieel. “30 tot 40 procent van de melkveebedrijven is grondgebonden. Voor veel van die melkveehouders ligt hier een kans op een fatsoenlijk verdienmodel.” 

Dit artikel is verschenen in ZuivelZicht 2 2021. Nog geen abonnee? Klik HIER en profiteer het eerste jaar van maar liefst 25% korting.