Coöperatie DOC Kaas ontwikkelt twee nieuwe melkstromen

Tekst: Bert Kleiboer

Gescheiden melkstromen zijn geen uitzondering meer in de zuivel. Ook DOC Kaas had al langer weidemelk en, voor de Duitse markt, GMO-vrije melk. In 2024 komen er twee nieuwe programma’s bij, beide met relatief hoge toeslagen. In april heeft de coöperatie samen met Uniekaas Holland (onderdeel van de DMK Group) het programma Tuurlijk! gelanceerd, specifiek voor supermarktketen Jumbo. Nog geen half jaar later volgt een melkstroom voor de Duitse markt. Coöperatievoorzitter Guus Mensink en Uniekaas Holland-directeur Ron Krekels lichten deze stappen toe in een interview.

Haltungsform-Stufe 3

Met het jongste initiatief sluit de zuivelcoöperatie aan bij het Duitse label voor houderijsystemen – ‘Haltungsformen’ – een keurmerk met vijf niveaus (‘Stufen’) dat wordt gehanteerd door grote retailers, vertelt Mensink. “Wij zetten nu een melkstroom op voor Haltungsform-Stufe 3 (HF3) waarvoor zowel onze Duitse als Nederlandse melkveehouders gecertificeerd kunnen worden en hun melk vanaf 1 januari 2025 kunnen leveren. In Duitsland is DMK in 2023 al begonnen met de productie van consumptiemelk in HF3 waaraan enkele Duitse leden uit de regio Erfurt konden deelnemen. We zien dat deze markt groeit en dat DMK nu ook andere productsegmenten kan bedienen en meerwaarde creëren.” DOC had al een Nederlandse melkstroom voor de Duitse markt, gericht op VLOG-melk, melk van koeien die voer krijgen zonder ingrediënten van GMO-gewassen. HF3 zal de VLOG-melkstroom naar verwachting op den duur vervangen. De meerprijs voor HF3-melk bedraagt 3 cent per kilo. “Dat is een mooie premie, vinden wij”, zegt Mensink. Ter vergelijking: de ‘gewone’ VLOG-melk levert bij DOC een toeslag van 1 cent op.

Kaasassortiment Jumbo

Voor de in april gelanceerde melkstroom Tuurlijk! is de premie nog groter. Deelnemers ontvangen 5 cent per kg melk extra, plus een weidemelktoeslag van 1,5 cent. Mensink: “Dat is een groot verschil, maar daar zijn de eisen ook naar. Bij HF3 gaat het voornamelijk om dierenwelzijn. Tuurlijk! gaat over alle thema’s op het melkveebedrijf, ook klimaat, natuur, biodiversiteit en milieu.” Bij de ontwikkeling van het programma zijn alle partijen actief betrokken. Van melkveehouders en hun coöperatie, tot verkooporganisatie Uniekaas Holland en de klant, supermarktconcern Jumbo. Mensink: “Dit is niet bedacht door alleen het bestuur of de commercie. We doen dit echt samen met de leden. Daarbij zit ook Jumbo gewoon één op één met onze melkveehouders aan tafel.” Uniekaas Holland-directeur Ron Krekels: “Als je zo nauw met elkaar samenwerkt, weet je wat er speelt. En daar zijn dingen uitgekomen die wij vanuit ons hoofdkantoor niet zo hadden bedacht.”

Een derde van de leden

Een half jaar na de officiële start heeft Tuurlijk! ruim 200 leveranciers. Dat is ongeveer een derde van het aantal leden. Daar zijn Mensink en Krekels content mee. Krekels: ”Vooraf hadden we op basis van een enquête onder de leden drie scenario’s opgesteld. Wat we nu zien, komt overeen met het middelste scenario. Voor ons is heel belangrijk dat we niet te weinig melk zouden hebben, maar ook niet te veel.”

DOC en Uniekaas stellen geen limiet aan het aantal leveranciers voor de melkstroom. Elk lid dat wil en in staat is aan de eisen te voldoen, mag meedoen. DOC Kaas en Uniekaas Holland zijn blijkbaar niet bang voor een overaanbod, waarbij de toegevoegde waarde ten opzichte van standaardmelk verdampt. Krekels: “We hebben nu en in de toekomst veel melk nodig om te kunnen blijven voldoen aan de vraag van onze partner Jumbo. En als we er echt overheen zouden gaan, dan zoeken we naar andere productcategorieën of andere afzetkanalen voor deze melkstroom.” Mensink: “We zetten nu in op het kaasassortiment van Jumbo. Maar binnen de DMK Group leveren we een veel breder productenassortiment. Dat hebben we ook met Jumbo besproken: als er zich mogelijkheden voordoen, kijken we verder dan alleen kaas.”

Concurrentieslag

Mensink en Krekels zijn ervan overtuigd dat de coöperatie uit Hoogeveen sterk staat in de concurrentieslag om melkveehouders en melk in de zuivelsector. Krekels: “We weten allemaal dat de veehouderij onder druk staat, maar met dit soort melkstromen bieden we perspectief voor continuïteit.” Mensink: “Van melkveehouders wordt verwacht dat ze een verduurzamingsslag maken. We hebben langetermijncontracten met Jumbo, daar kun je op investeren. En veehouders die geen weidegang kunnen of willen toepassen, maar voor de rest hun bedrijf super voor elkaar hebben, kunnen kiezen voor het HF3-programma. Met onze melkstromen zorgen we ervoor dat noodzakelijke verduurzaming in de melkveehouderij uit de markt wordt betaald.”

Coöperatie DOC Kaas en DMK-dochter Uniekaas Holland

Coöperatie DOC Kaas, gevestigd in Hoogeveen, komt voort uit coöperaties in Drenthe en Overijssel waarvan de oudste is opgericht in 1895. In 2016 zijn de bedrijven van DOC Kaas en de grotere Duitse coöperatie DMK gefuseerd. De coöperaties DOC Kaas U.A. (10 procent) en DMK eG werden samen eigenaar van zuivelonderneming DMK Group,  die de melk van de Nederlandse en Duitse leden verwaardt in een breed assortiment zuivelproducten. De twee productielocaties van DOC Kaas in Hoogeveen zijn onderdeel geworden van de DMK Group. Coöperatievoorzitter Guus Mensink is lid van de RVC van DMK. Bij Nederlandse coöperatie zijn ongeveer 700 leden-melkveehouders aangesloten.

Uniekaas is in 2017 overgenomen, een jaar nadat DOC Kaas samenging met DMK. Dit bedrijf was ooit een combinatie van regionale kaashandelaren. De naam Uniekaas is, naar eigen zeggen, het oudste kaasmerk van Nederland.  Het bedrijf heeft een productielocatie in Kaatsheuvel voor het rijpen, versnijden, verpakken en de verkoop van kaas. Als onderdeel van de DMK Group heeft het zich ontwikkeld van kaasbedrijf tot Nederlandse ‘ketenregisseur’ voor haar klanten.  Het bedrijf is nu ook een breder georiënteerde verkoop- en marketingorganisatie voor DMK-producten in de Benelux en Frankrijk. Sinds kort is Uniekaas Holland ook actief op de ‘out-of-home’-markt met het DMK-merk Milram. Verder fungeert Uniekaas binnen het moederconcern als expertisecentrum voor Nederlandse natuurkaas. Ron Krekels is algemeen directeur van Uniekaas Holland.

HF3 voor Duitse retail, Tuurlijk! voor Jumbo

De nieuwste melkstroom HF3 van DOC Kaas richt zich op de dierenwelzijnsetikettering Haltungsform die is ontwikkeld in de Duitse retail. Het systeem onderscheidt vijf niveaus: stalhuisvesting, stalhuisvesting plus, stal met buitenklimaat, weidegang/uitloop en biologisch, aangeduid met respectievelijk Haltungsform-Stufe 1, 2, 3, 4 en 5. Haltungsform-Stufe 3 (HF3) bevat normen voor onder ruimte in de stal, koecomfort, diergezondheid en schrijft voor dat de dieren in contact moeten staan met de buitenlucht. Dat laatste kan door huisvesting in een openfrontstal, een stal met jaarrond buitenuitloop of via weidegang  (120 dagen, 6 uur per jaar dag). Daarnaast vereist dit label voer zonder grondstoffen van GMO-gewassen, in de sector bekend als VLOG-voer.

De melkstroom Tuurlijk! is ontwikkeld samen met supermarktketen Jumbo en is een integraal duurzaamheidsprogramma. Het zwaartepunt ligt op dierenwelzijn en diergezondheid. Zo is weidegang verplicht, moeten veehouders voldoen aan extra voorwaarden voor koecomfort (hittestress voorkomen, zachte ligplaatsen) en kalveropfok. Het certificeringsschema bevat verder eisen op thema’s Grondgebruik & Milieu (gelimiteerd krachtvoergebruik, ruwvoer uit de regio, beperking ammoniakuitstoot), Klimaat (CO₂, hernieuwbare energie) en Biodiversiteit (minimaal dertig procent blijvend grasland, tien procent kruidenrijk grasland en een beperking voor het gebruik van glyfosaat).