Coronacrisis en dan een recessie? Wereldzuivelmarkt in het ongewisse

De coronacrisis drukt ook zijn stempel op de wereldzuivelmarkt. De stijging van de mondiale zuivelprijzen is in het afgelopen kwartaal tot stilstand gekomen. Verdere daling is niet uitgesloten, maar deze wordt niet extreem, verwacht de Rabobank. In het eerste kwartaalbericht van dit jaar over de zuivel maakt de bank wel een voorbehoud: als de virusepidemie enorm escaleert of de mondiale olieprijs langdurig laag blijft, wordt het anders.

Het kwartaalbericht is in maart uitgebracht, de pandemie was toen nog volop in ontwikkeling. De vraag blijft daarom wat de werkelijke effecten van de coronacrisis zullen zijn. “De maatregelen die landen over de hele wereld nemen om de verspreiding van het coronavirus te beperken, zouden een groter effect kunnen hebben op de vraag naar melk en op de bevoorradingsketens dan verwacht. Het dalende aantal toeristen heeft nu al gevolgen voor de foodservicebranche op verschillende markten. Zuidoost-Azië is een bijzonder kwetsbare regio”, schrijft de bank.

De ontwikkelingen in China zijn belangrijk. Het risico van een tegenslag of een vertraagd economisch herstel in China vormt een belangrijk neerwaarts prijsrisico voor de huidige prognoses, schrijft de bank.

Coronacrisis en de Chinese import

Het importvolume van zuivel in China daalt dit jaar naar verwachting met 19 procent. Dit is een gevolg van onder meer de geringere vraag naar zuivel in retail- en foodservicekanalen, de opbouw van melkpoedervoorraden en een groei van de lokale melkproductie. De eerste ontwikkeling is gerelateerd aan de coronacrisis. “Foodservice behoort tot de zwaarst getroffen sectoren. De consumptie van zuivelproducten via dit kanaal zal waarschijnlijk het sterkst dalen ten opzichte van het voorgaande jaar, met name in categorieën als kaas, boter en slagroom”, schrijft de bank, die verwacht dat het koopgedrag van de Chinese consument in de tweede helft van 2020 genormaliseerd zal zijn.

De dalende import door China is van invloed op het mondiale marktevenwicht, hoewel deze, zo verwacht de bank, niet zo groot zal zijn als in 2014-2015 toen grote poedervoorraden in China tot een importdaling van vloeibare melkequivalenten van meer dan 35 procent leidde. Het effect van de dalende import uit China wordt versterkt door de groeiende melkproductie in de belangrijkste zuivelgebieden, met als gevolg stijgende zuiveloverschotten in de ‘Big 7’ (Europese Unie, Verenigde Staten, Nieuw-Zeeland, Australië, Brazilië, Argentinië en Uruguay).

Lakmoesproef

De vraag is nu hoe de voorjaarsproductie in de Europese Unie en de Verenigde Staten uitpakt. Een belangrijke lakmoesproef, schrijft de bank. Bij een flinke toename ontstaat het risico op een overaanbod op de mondiale zuivelmarkt.

Maar er zijn meer factoren die van invloed zijn, zoals de droogte op het Noordereiland van Nieuw-Zeeland die de melkproductie beperkt. En ook noemt de bank India, die zich mogelijk op de mondiale markt begeeft voor de invoer van magere melkpoeder. Dat zou de wereldmarkt mogelijk een wind in de rug geven, staat in het kwartaalbericht.

Als de economie in een wereldwijde recessie terechtkomt, kan dat weer een negatieve invloed hebben op de vraag. En dan is er de onzekerheid wat de effecten zijn van de ingrepen die centrale banken over de hele wereld voorbereiden en toepassen om met renteverlagingen en stimuleringspakketten de economie ter stimuleren. “Deze ingrepen kunnen de komende maanden gevolgen hebben voor de valuta’s en de handelsstromen”, schrijft de bank, die ook de handelsovereenkomst Phase One tussen China en de Verenigde Staten opvoert als factor van invloed. Het akkoord moet de opmaat zijn tot beëindiging van de handelsoorlog tussen beide landen. Op de lijst grondstoffen die China zegt te willen uitsluiten van aanvullende straftarieven staan zuivelproducten als magere melkpoeder, wei, lactose, babyvoeding en weiproteïneconcentraten. Het is evenwel maar de vraag wanneer China de daad bij het woord voegt, aldus de bank, die ook hier de coronacrisis als onzekere factor ziet.

Europese Unie

In de Europese Unie is de melkproductie vorig jaar gegroeid met 0,6 procent ten opzichte van 2018. Ierland, het Verenigd Koninkrijk en Polen zorgden voor de toename. De veestapel in de Europese Unie nam af (1,2 procent), maar de opbrengst per koe steeg in de meeste regio’s. In Nederland nam de melkveestapel na twee jaren van krimp met 38.000 stuks toe (+2,4 procent). Een verrassende ontwikkeling, zegt de bank, die voor dit jaar de prognose voor de melkproductie in de EU naar boven bijstelt, deze zal niet 0,7 maar 0,8 procent groeien ten opzichte van 2019.

De zuiveluitvoer van de EU bleef in 2019 op een hoog niveau, met een exportgroei van 26 procent uitgedrukt in vloeibare melkequivalenten. Dat zal dit jaar anders zijn, want de marktprijzen liggen hoger en dat zal van invloed zijn op de vraag naar Europese zuivel. De ingezette exportdaling van magere melkpoeder in november en december is een eerste signaal van een afnemende vraag, aldus de bank.

De export van boter en kaas had geen last van een dip, maar die van volle melkpoeder lag vorig jaar flink lager dan in 2018 (-11,1 procent).

Verenigde Staten

Voor de Verenigde Staten stelt de bank: “De dreiging van het coronavirus zorgt voor extra onzekerheid op de markt. Het coronavirus zal geen invloed hebben op de melkproductie, maar kan wel van invloed zijn op de mogelijkheid om de melk te verwerken.”

Vorig jaar profiteerde de sector van sterke vraag in de foodservice, in het laatste kwartaal aten consumenten meer buitenshuis dan in Q4 van 2018 (+ 5,4 procent). “Een positieve groeimotor”, aldus de bank. “Deze sector consumeert grote hoeveelheden kaas, melk en roomproducten, voornamelijk in pizza’s, cheeseburgers, broodjes, bakkerijen en dranken.”

Maar wat als deze vraag inzakt? De onzekerheid over de binnenlandse economie van de Verenigde Staten is groot, schrijft de bank. En hoewel de exportcijfers in januari nog een sterke start toonden voor de Amerikaanse zuivel, geldt ook hier de vraag: blijft dat zo?

Nieuw-Zeeland & Australië

De droogte drukt in Nieuw-Zeeland een stempel op de sector op met name het Noordereiland. Op het Zuidereiland zijn overstromingen juist van invloed. “Het risico bestaat dat het melkproductieseizoen op het Noordereiland abrupt eindigt als er in de laatste weken van maart geen noemenswaardige regenval valt”, schrijft de bank.

Los van de binnenlandse problemen heeft de zuivelexport de eerste helft van dit jaar te lijden van de zwakkere handel met China als gevolg van de coronacrisis.

In Australië groeide de nationale melkproductie in januari met 0,5 procent. Dat geeft aan dat de impact van de bosbranden die het land lange tijd teisterden minimaal was op de productiecapaciteit van de zuivelsector, stelt de bank. De nationale pool van exportmelk lieten in januari en herstel zien, maar op korte termijn zal het coronavirus bijdragen aan onzekerheden in de markt, zei senior zuivelanalist Micheal Harvey van de Rabobank in maart op een conferentie van DairySA in Tanunda aan de zuidkust van Australië.

Dit artikel is verschenen in ZuivelZicht 4 2020. Nog geen abonnee? Klik HIER.