Coöperatie ‘Van onze grond’ brengt boer in supermarkt

Kies ik voor een pak melk uit de fabriek of pak ik een fles die op de boerderij is afgevuld? Wordt het gewoon kaas of de rauwmelkse kaas van een boerderij met Jersey-koeien die ’s zomers grazen langs de IJssel? De Jumbo-supermarkt in het Deventer stadsdeel Colmschate maakt het gemakkelijk voor liefhebber van het bijzondere product. Levensgrote displays van boeren en boerinnen uit de regio en schapkaarten vestigen de aandacht op het streekproduct. 

Dit artikel is eerder verschenen in ZuivelZicht 3 2021.
Nog geen abonnee? Klik HIER en profiteer het eerste jaar van maar liefst 25% korting.

Ook bij het vlees en op de groenteafdeling staan streekproducten op een vergelijkbare manier in de spotlights. Dat gebeurt onder het nieuwe lokale merk voor streekproducten, ‘Van onze grond’, binnenkort geïntroduceerd in tien supermarkten in Deventer en omgeving. De eigenaar van de Jumbo in Colmschate, Hans Kok, was een van de initiatiefnemers, naast melkveehouder en boerderijzuivelproducent Arjuna Huis in ’t Veld.

Van onze grond in Jumbo

Het idee is geboren in een overleg van plaatselijke ondernemers en de gemeente Deventer. Kok: “De wethouder wilde de ontwikkeling van steekproducten stimuleren. Ik heb toen gezegd: waarom maak je geen gebruik van de supermarkt? Daarmee heb je in één keer een groot bereik. In onze winkel komen per week 20.000 klanten langs de kassa. Dat is een miljoen per jaar.” 

Met steun van de gemeente en later ook de Clean Tech Regio (Apeldoorn-Deventer-Zutphen) is een projectgroep met boeren en supermarktondernemers aan de slag gegaan. Twee jaar later gaan ze aan de slag in een coöperatie van de supermarkteigenaren en de boeren. Het bestuur bestaat, naast de twee initiatiefnemers, uit Spar-ondernemer Willem van de Vlag en veehouders Marleen Markgraaf en Jeroen van Dommel.

Gecontroleerde groei

Bij de start zijn er achttien boeren aangesloten, waarvan drie melkveehouders. In eerste instantie zoekt Van onze grond uitbreiding in de breedte. Kok: “We hebben belang bij een breed assortiment. We zoeken bijvoorbeeld nog aanbieders van fruit. Per productgroep willen we het volume beheersen. We beginnen met twee producenten per productgroep, zodat een continue aanvoer geregeld is. Pas als de afzet groeit, zoeken we er een leverancier bij.”

‘Streekproduct is plusje op de formule’

Hans Kok (55) groeide op in de regio Deventer. Zijn vader was melkboer in het nabijgelegen dorp Posterenk. Hans is zijn hele werkzame leven actief in de retail. Hij was versspecialist en bedrijfsadviseur bij supermarktonderneming Schuitema, de eigenaar van onder meer de C1000-formule. In 2002 greep hij de kans om zelf ondernemer te worden in ‘zijn’ regio. Hij kon een supermarkt overnemen en werd C1000-franchiser. In 2015, toen de C1000-formule werd overgenomen door Jumbo, werd zijn winkel geel.

Als winkelier hecht hij veel belang aan klantenbinding in zijn omgeving en werkt daarbij vaak samen met collega’s. Jumbo-franchisers hebben bijvoorbeeld een eigen voetbalplaatjesactie in samenwerking met regionale sportclubs. Melk of kaas uit de regio past in die lijn. “Voor een supermarkt is een mooi aanbod van streekproducten een plusje op de formule. Onze klanten waarderen dat.”

Het aantal winkels is nu nog tien, zelfstandige ondernemers met een Jumbo, Plus of Spar. Er is serieuze belangstelling van nog eens vijftien winkeliers in de stedendriehoek Apeldoorn-Deventer-Zutphen, zegt Kok. Net als het aantal leveranciers wil de coöperatie het aantal verkooppunten gecontroleerd laten groeien. 

Boeren met een verhaal

De leveranciers zijn boeren uit de regio, met een verhaal dat consumenten aanspreekt, omschrijft Kok. “We zoeken een vorm van maatschappelijke betrokkenheid. Bijvoorbeeld aandacht voor de natuur en het landschap of werk voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Je moet een bijzonder verhaal hebben, anders ben je niet onderscheidend ten opzichte van het reguliere product. Vaak zijn het biologische bedrijven, maar dat hoeft niet per se.”

Meerprijs van 50 cent per liter

Voor dit ‘product met een verhaal’ kan de supermarkt een hogere prijs vragen. “Mensen vinden een beperkte afwijking acceptabel. Dat hebben ze over voor de smaak en de binding met de streek. De geaccepteerde meerprijs verschilt per product. We hebben ervaring met aardbeien van een teler uit de regio, die € 3,99 per 500 gram kosten, naast aardbeien die een euro goedkoper zijn. De consument betaalt dat voor een repeterende kwaliteit en een supergoede smaak.”

Kan dat ook voor een basisproduct als een liter melk? “Voor een liter melk mag er geen euro tussen zitten”, schat de supermarkteigenaar. “Maar 50 cent is wel realistisch voor het product in ons assortiment; een prachtig product, in een fles met ambachtelijke uitstraling en een geweldige smaak.”

De coöperatie regelt ook de logistiek. Dat is essentieel voor het succes van streekproducten in de supermarkt, stelt Kok. ”We werken met een geautomatiseerd bestelsysteem en een gespecialiseerde logistieke partner, Combigro Helmink Foodservice. Producenten worden ontzorgd; ze hoeven niet zelf de voorraad van tien winkels op peil te houden. Voor supermarkten is dat ook belangrijk. Wij willen geen tien verschillende bestelbusjes aan de achterdeur en ook geen tien verschillende factuurtjes.”

Open calculatie

De ondernemers hebben hun afspraken vastgelegd in een coöperatie. “Vanwege de kosten dachten we eerst aan een vereniging. Het is een coöperatie geworden omdat dit minder vrijblijvend is. We kunnen zakelijke afspraken beter vastleggen, zodat we precies weten wat we aan elkaar hebben. Afnemers en leveranciers zijn gelijkwaardig vertegenwoordigd in het bestuur.” De samenwerking is bijzonder in een tijd dat activistische boeren supermarkten verwijten de primaire producent uit te knijpen. Kok is trots op de open calculatie binnen de coöperatie. “Bij ons bepaalt de producent zelf zijn prijs en de supermarkten zijn open over hun marge.”

Waardering voor goede producten

Voor de Jumbo van Kok is de ruimte beperkt. Hij is gehouden aan de inkoop van de Jumbo-formule en heeft ruimte om een bepaald percentage in te kopen bij derden. Voor zuivel is dat 5 procent. Bij de start is dat meer dan genoeg. Kok heeft vertrouwen in de groeipotentie. “Het past bij deze tijd. Door de coronacrisis krijgen mensen meer aandacht voor hun omgeving en ook meer waardering voor goede, lekkere producten. Dat zie je aan het aandeel biologisch. Dat werkt ook voor streekproducten. Wat ik mooi vind aan streekproducten, is dat de producenten herkenbaar zijn. Dat geeft de consument het gevoel dat hij de fiets kan pakken en zelf kan gaan kijken waar z’n eten vandaan komt. Daarmee creëer je binding!”