Westland Kaas ziet groeimarkt voor kaas met minder koe

Tekst: Jeen Akkerman

Bij handelsbedrijf Westland Kaas in Huizen was de afgelopen kerst geen rustige vakantieperiode. Op 27 december werd het faillissement bekend van Keesmakers. Een maand later kocht Westland het merk Kees uit de boedel. De stap past in de strategie met een minder prominente rol voor de koe. CFO Frank Fischer was een van de ‘Westlanders’ die meteen in actie kwam.“Wij wisten dat Kees voor ons een interessant merk kon zijn. Dus we hebben meteen een bod uitgebracht.”

Plantaardig

Kees mag geen kaas heten. Daarom bedachten initiatiefnemers Marc van Wanroij en Gijs Jansen in 2010 de naam Kees, waarbij de beide letters e bestaan uit omgekeerde a’s. Een knipoog naar de gevestigde orde die vasthoudt aan louter koemelk als grondstof voor kaas. In Kees zijn de dierlijke vetten vervangen door plantaardige olie. Kees bevat zo de helft minder verzadigde vetten én een kwart minder zout. Het past in een dieet gericht op een gezonde leefstijl en minder cholesterol.

Westland richt zich al langer op de ontwikkeling van merken in de kaasmarkt. De onderneming concentreert zich op marketing & sales en de ontwikkeling van nieuwe kaasproducten. Samen met partners voor de kaasproductie, de opslag en rijping en het snijden en verpakken. “Wij geloven in samenwerking met andere specialisten”, aldus Fischer.

Old Amsterdam

Een bekend merk is de romige Maaslander, die vandaag de dag ook als ‘volledig vegetarisch’ wordt aangeprezen. Verreweg het grootst is Old Amsterdam, de Goudse kaas die sneller rijpt op basis van een speciaal zuursel. Samen met een ander temperatuurschema zorgt dat voor een specifieke smaak. En voor lagere kosten voor opslag en rijping. Met de nodige reclame heeft Westland het merk Old Amsterdam met succes neergezet als een authentieke Hollandse kaas.

Inflatie

Westland slijt zijn merkkazen in Nederland via supermarkten, speciaalzaken en drie eigen winkels in Amsterdam en op Schiphol. De onderneming exporteert naar ongeveer 60 landen en heeft eigen verkopers in België, Duitsland en Spanje. Bij Westland werken een kleine honderd mensen, de jaarlijkse omzet is ongeveer 80 miljoen euro. Gevraagd naar de visie op de afzetmarkt voor kaas, gaat Fischer eerst in op de actualiteit. “We zitten als kaassector op dit moment in een lastige fase. De grondstofprijzen, vooral die van melk, zijn nog steeds ‘sky-high’, terwijl de bestedingen door de consument dalen. Dat laatste heeft alles te maken met de hoge inflatie, waardoor mensen zich gedwongen voelen te besparen. Dat doen ze vooral door minder relatief dure voeding te kopen.” Hierdoor daalde de afzet in tonnen bij Westland in 2022 – in lijn met de kaasmarkt als geheel – met 5 procent; door de hogere kiloprijs voor de kaas nam de omzet in geld wel toe.

Minder koe

Op de wat langere termijn ziet de onderneming vooral internationale groei met nieuwe kaasmerken. En er zijn volgens Westland goede kansen in de markt voor kaas en kaasachtige producten die minder of helemaal geen koemelk bevatten. “Er is toenemende bewustwording over en kritiek op de milieueffecten van de melkveehouderij. En steeds meer mensen gaan vanuit gezondheidsoverwegingen meer plantaardig eten”, motiveert Fischer de investeringen in Kees en andere merken. Westland heeft zelf eerder al Trenta ontwikkeld. Ook die kaas, die vooral in Italië wordt verkocht, heeft plantaardig vet in plaats van melkvet. Kees kan een aanvulling zijn. Westland is nu bezig om dat product op de schappen van de supermarkten te houden en hoopt de afzet, ook internationaal, uit te bouwen.

WildWestLand

Een ander merk in dit segment in WildWestLand, een samenwerking met Those Vegan Cowboys. De laatstgenoemde onderneming is van onder anderen Jaap Korteweg, die aan de wieg stond van De Vegetarische Slager, die eind 2018 werd overgenomen door Unilever. WildWestLand brengt al plantaardige kaasachtige producten op de markt. Inmiddels lanceerde het merk twee zogenoemde ‘fromance’-producten; een spread met knoflook en kruiden en smeltkaas onder de naam ‘Melt Me’. Beide worden aangeprezen door de vrouwelijke mascotte Annie, met een knipoog naar Frau Antje. Daarnaast werkt Those Vegan Cowboys in zijn laboratorium in Gent aan zogenoemde precisie-fermentatie. Het doel is genetisch gemodificeerde micro-organismen gras om te laten zetten in het kaas-specifieke eiwit caseïne, zodat kaas zonder koe een feit wordt.

Het zijn nu nog kleine niche-achtige markten waar Westland deze stappen zet. En voorlopig blijven traditionele kazen de kern van Westland, zo benadrukt Fischer. Maar tijden veranderen, zo leert de geschiedenis. En in de voedseltransitie wil Westland meedoen. Dat het bedrijf daartoe in staat is, leert het ontstaan van de kaasonderneming. Toen in 1932 de Afsluitdijk de Zuiderzee veranderde in het IJsselmeer, besloot de in vis handelende familie Westland het roer om te gooien. Ze kochten kazen, legden die in een bakfiets en stapten op de trein naar hun Limburgse klanten. De rest is geschiedenis, de toekomst als altijd onzeker en uitdagend.