Jeroen van der Kooi, Arie van den Berg – zoon Bas nam het bedrijf inmiddels over – en Roel van Buuren, drie biologische
melkveehouders in Midden-Delfland, gaan samen streekzuivel in de markt zetten. (Foto: Coöperatie Burgerboerderijen)

Jeroen van der Kooij is nu twaalf jaar biologisch ondernemer van melkveehouderij Rust-Hoff in Maasland en tevens weidevogelboer. Waarom heeft hij het plan opgevat om met twee collega-melkveehouders een eigen zuivelinstallatie te ontwikkelen? Er zijn immers al enkele andere systemen om verse melk van de boerderij direct te verwerken en te verpakken voor de consument. Denk aan het Orbiter systeem van Lely, aan Direct Dairy Holding en de technologie van TOP voor ElkeMelk om koespecifieke melk te verwerken en verpakken.

Eigen smaak

“We willen starten met het kleinschalig verwerken van eigen producten”, vertelt Van der Kooij. “Belangrijk is dat we door deze samenwerking met unieke streekzuivel kunnen beginnen terwijl de producten van ieder van ons een eigen smaak hebben. We zijn immers drie boeren met drie verschillende veestapels en drie unieke smaken zuivel. Daarbij hanteren we een gemeenschappelijke deler, namelijk die van een passie voor een zo natuurlijk mogelijke manier van werken. We ondernemen alle drie biologisch met veel aandacht voor weidevogels.”

Van der Kooij draagt, net als zijn collega-melkveehouders, op zijn bedrijf met 67 melkkoeien bij aan de biodiversiteit op het boerenland en duurzame landbouw op een gezonde bodem. Daar zijn de grutto, kievit, graspieper en tureluur te zien en te horen. Het grasland is rijk aan kruiden: goed voor stuifmeel en nectar voor de bijen en insecten, het voedsel voor de weidevogels. De kruiden zijn goed voor de gezondheid van de koeien.

Korte keten

De melk van negentig koeien van het biologisch melkveebedrijf van Bas van den Berg van Hoeve Ackerdijk in Schipluiden, ongeveer 450.000 kg per jaar, gaat nu naar de melkfabriek van Campina in Maasdam. “Straks vormt een deel van die melk de opstart naar meer zelf zuivelen en een korte keten naar de consument”, vertelt melkveehouder Van den Berg die onlangs de boerderij en kaasmakerij van vader Arie overnam. “We willen een eigen product in de markt zetten, zo puur mogelijk, zonder extra verwerkingen en vanuit een aparte melkstroom. Zelf verwaarden van onze melk betekent dat dit voedsel uit de eigen streek komt en ten goede komt aan de lokale economie.”

Biologisch melkveehouder Roel van Buuren van Boerderij Landlust in Maasland, de derde partner in de samenwerking, streeft naar de productie van A2-melk van Jersey-koeien. Hij ziet een veranderende vraag naar voedsel met meer transparantie voor pure en lokale producten. Van Buuren wil de grond benutten voor de productie van natuurlijke melk met een goede prijs. Het onderscheidend vermogen van zijn bedrijf komt van het houden van een efficiënt ras koeien, Jerseys die zoveel mogelijk vers gras krijgen aangeboden door middel van beweiding.

Mobiliteit

De techniek van de nieuwe installatie moet passend zijn bij de te verwerken melkstroom, is de voorwaarde van de drie melkveehouders. Van der Kooij: “We verwerken geen grote eenheden, dus enig handwerk is daarbij geen probleem. Verder gaat de installatie aan alle gestelde eisen voldoen wat betreft hygiëne en dergelijke.”

Het grote onderscheid wordt de mobiliteit van het systeem, verwacht hij. “De ene dag staat hij op het erf van een boer, de andere dag op het schoolplein midden in Rotterdam.”

“Het wordt de grootst mogelijke aanhanger die geschikt is voor auto’s met een gewoon rijbewijs”, bevestigt Bas van den Berg. “Hierin staat de zuivelinstallatie die uit twee tobbes zal bestaan. Daarmee kan verse melk per dag tot zuivel worden verwerkt. De natte zuivel wordt in de ene ton gemaakt, goed voor verwerking van 600 liter melk tot 30 kilo boter per dag. In de andere tobbe wordt 300 liter melk dagelijks tot onder andere 30 kilo kaas verwerkt.”

Het is de bedoeling dat de installatie telkens twee dagen bij de ene collega en dan weer twee dagen bij de andere op het erf staat. “Zo kunnen we kennis en kosten delen. Voor opslag en afzet zijn we zelf verantwoordelijk. We verwachten dat we op den duur een eigen productieruimte bij alle drie de bedrijven gaan opzetten. De mobiele installatie kan dan weer bij andere melkveehouderijen de opstap naar zelf zuivelen vormen”, vertelt Van den Berg.

De drie melkveehouders hebben de ambitie om over enkele jaren de biologische melk van Midden-Delfland compleet lokaal verzuiveld op de markt te brengen.

Coöperatie Burgerboerderijen hield vorige maand voor betrokken boeren en bestuurders van Midden-Delfland en Eemland een informatiebijeenkomst over de
crowdfunding voor de zuivelinstallatie. Jan Huijgen gaf een ­presentatie over de burgerparticipatie van de coöperatie. (Foto: Coöperatie Burgerboerderijen)

Identiek label

De drie denken aan vanaf de boerderij traceerbare streekproducten met in eerste instantie boter, karnemelk, yoghurt en kaas en dergelijke, uiteraard onder eigen label. “We zullen dus een gezamenlijk gezicht met een identiek label hanteren zodat de consument kan zien van welke boerderij het product komt. En het worden pure zuivelproducten, geen gestandaardiseerde gehomogeniseerde producten. Weidegang proef je”, aldus van der Kooij.

Crowdfunding

De installatie is er nu nog niet. Hij verkeert in een ontwikkelfase en moet nog worden gebouwd. De boeren willen hiervoor via crowdfunding sponsoren en donateurs werven. De campagne is opgezet door Coöperatie Burger-boerderijen, een platform maatschappelijk gezonde voedselsystemen ontwikkelt en zowel boeren als burgers als leden heeft.

“We hebben al meer dan een jaar contact met de boeren. Wij vernamen dat ze plannen hadden voor een mobiele zuivelinstallatie. Dat was mooi in lijn met onze missie om burgers en boeren langdurig aan elkaar te verbinden, niet alleen in het kopen van producten maar ook in het financieel participeren. Vandaar dat we een crowdfundingactie hebben opgezet”, legt bestuurder Jaap Meijer van de coöperatie uit.

Coöperatie Burgerboerderijen hield vorige maand hierover een informatiebijeenkomst voor betrokken boeren en bestuurders van Midden Delfland en Eemland. De coöperatie voert de campagne voor crowdfunding uit namens de boeren en bundelt de bedragen die via donaties, sponsoring en desgewenst achtergestelde leningen worden opgehaald van betrokken burgers.

De installatie geeft biologische boeren in Midden-Delfland niet alleen de mogelijkheid om een deel van hun melk op hun boerderij te verwerken, zij kunnen zo tevens bijdragen aan een regionaal, maatschappelijk gezond voedselsysteem. Wanneer de yoghurt, karnemelk, kaas en boter van eigen erf naar meer smaken kan er meer melk met een vaste installatie op het bedrijf worden verzuiveld. “Dan kan de mobiele zuivelinstallatie bij melkveebedrijven elders in Midden-Delfland of buiten de regio worden ingezet. Met op termijn een uitrol naar collega’s komt productie van streekzuivel op eigen erf verder binnen bereik”, zo stelt Meijer.

Streekproducten via marktkraam

“Wanneer het zover is willen we de streekproducten van meer boeren via de marktkraampjes op de site van burgerboerderijen.nl gaan profileren. De kraampjes kunnen zonder kosten worden gebruikt voor ieder bedrijf dat werkt met lokale en regionale producten en de visie van een maatschappelijk gezonde voedselketen onderstreept. De organisatie kan tevens andere campagnes rondom streekproducten in Nederland opzetten”, aldus Meijer.

Ria Besseling

Dit artikel is verschenen in ZuivelZicht 5 2019. Nog geen abonnee? Klik HIER.