
Onder andere van invloed op het verloop van de Nederlandse veestapel zijn Europese wet- en regelgevingen, maar ook uitbraken van epidemieën spelen een belangrijke rol.
Afname van melkvee
Het aantal runderen is sinds 1980 met ruim 25 procent afgenomen in Nederland. Het verloop van deze daling heeft een aantal kenmerkende factoren. Zo heeft de invoering en afschaffing van de melkquota binnen de Europese Unie voor een flinke daling en vervolgens grote groei geleid. In 2015 kwam naar voren dat er in de Nederlandse veehouderij niet was voldaan aan de Europese fosfaatafspraken. Als reactie hierop is een fosfaatreductieplan in werking gesteld waarbij veel bedrijven melkvee van de hand moesten doen. In 2024 bedroeg het aantal runderen in Nederland 3,8 miljoen dieren tegenover 5,2 miljoen dieren in 1980.
Stijgende lijn voor paarden
Het aantal paarden (en pony’s) dat gehuisvest is op landbouwbedrijven is tussen 1980 en 2009 gestegen van 67 duizend tot 145 duizend. Ook hier is er sprake van een schommeling, in 2008 als gevolg van de financiële crisis nam het aantal paarden af, vanaf 2017 was hiervoor een herstellende lijn ingezet. Het totale aantal paarden in Nederland is moeilijk te bepalen, mede omdat niet alle dieren op landbouwbedrijven staan maar ook op maneges. Vanuit de paardensector ligt de schatting rond de 400 à 450 duizend dieren.
Schapen aantallen nemen af
Als gevolg van de invoering van de melkquota zijn veel boeren overgestapt van melkkoeien naar schapen. Hierdoor is begin de jaren 90 een flinke piek te zien. In diezelfde periode is ook weer een dalende lijn ingezet na invoering van de mestwetgeving. Vanaf 2006 is er al een dalende trend zichtbaar in het aantal schapen in Nederland, met het dieptepunt in 2016. Een klein herstel mocht niet baten door de uitbraak van het blauwtongvirus.
Geiten in de lift
De hoeveelheid geiten is in Nederland in de laatste 45 jaar enorm gestegen. Opmerkelijk is de daling in 2010 als gevolg van de Q-koorts uitbraak onder geitenhouders. Na deze uitbraak is de stijgende lijn verder opgepakt. In 2024 stond de teller op 636 duizend geiten in Nederland.
Aantal kippen en varkens gedaald
Het aantal kippen in Nederland verloopt golvend met een stijgende trend tot 2018, hierna is een daling ingezet. Een forse afname in het aantal kippen is te wijten aan een uitbraak van de vogelgriep in 2003 waarbij ongeveer 30 miljoen dieren werden geruimd.
Sinds eind jaren 90 daalt het aantal varkens in Nederland als gevolg van marktontwikkelingen, de Wet herstructurering varkenshouderij en milieu- en dierenwelzijn maatregelen. Na jaren van stabiliteit daalt het aantal varkens verder als gevolg van de stoppersregeling Actieplan Ammoniak en Veehouderij en de Subsidieregeling sanering varkenshouderij.
De toekomst
Wanneer de huidige trends gevolgd worden met in het achterhoofd de veranderende wet- en regelgevingen zal de veestapel in Nederland verder gaan krimpen. De paarden en pony’s laten een voorzichtig stijgende lijn zien maar de andere dieren laten een dalende lijn zien.
Bron: Rapport Ontwikkeling veestapel op landbouwbedrijven, 1980-202 van het CLO.